Volgens het Hof van Justitie van de EU is het Nederlandse regime van de fiscale eenheid, voor wat betreft de renteaftrekbeperking van artikel 10a Wet op de Vennootschapsbelasting 1969 (hierna: Wet Vpb), in strijd met de EU-regels. Dit geldt waarschijnlijk niet alleen voor de renteaftrekbeperking van artikel 10a Wet Vpb, maar ook voor andere specifieke voordelen van de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting. De aangekondigde spoedreparatiewetgeving zal naar verwachting in het tweede kwartaal van 2018 als wetsvoorstel aan de Tweede Kamer worden aangeboden en naar verwachting met terugwerkende kracht naar 25 oktober 2017, 11:00 uur, van kracht worden.

De Hoge Raad had in twee zaken prejudiciële vragen gesteld aan het Europees Hof. De vragen hadden onder meer betrekking op het Nederlandse fiscale eenheidsregime in combinatie met de renteaftrekbeperking van artikel 10a Wet Vpb, in het bijzonder of de Nederlandse regelgeving in strijd is met de vrijheid van vestiging. Het ging om een Nederlandse B.V. die rente was verschuldigd aan een Zweedse concernvennootschap. De B.V. was de lening aangegaan in verband met een kapitaalstorting in een Italiaanse dochtervennootschap. Volgens de fiscus was hier de renteaftrekbeperking tegen winstdrainage van toepassing; artikel 10a Wet Vpb. Door dit artikel wordt de aftrek van rentekosten namelijk beperkt, als met de ingeleende financiering bijvoorbeeld een kapitaalstorting in een dochtermaatschappij wordt gefinancierd of als bijvoorbeeld de reserves van een vennootschap op papier als dividend zijn uitgekeerd, waardoor een schuld aan de aandeelhouder is ontstaan.

Had men echter een fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting kunnen vormen, wat volgens de Nederlandse regelgeving in grensoverschrijdende situaties niet mogelijk is, dan zou men niet tegen deze renteaftrekbeperking zijn aangelopen. Immers, in een fiscale eenheid worden onderlinge vorderingen en schulden bij de consolidatie tegen elkaar weggestreept en houd je dus ook geen rekening met een rentelast. Hier oordeelt het EU Hof dat inderdaad sprake is van strijd met de vrijheid van vestiging. Een verschil in behandeling tussen zuiver Nederlandse concernsituaties en grensoverschrijdende situaties hoeft niet in strijd met de EU-regelgeving te zijn als dit wordt gerechtvaardigd door dwingende redenen van algemeen belang, maar geen van de door Nederland aangevoerde argumenten overtuigden het Hof.

Het gevolg van de spoedreparatiewetgeving, zoals door de Staatssecretaris van Financiën op 25 oktober 2017 aangekondigd, zal waarschijnlijk met terugwerkende kracht tot 25 oktober 2017, 11:00 uur, in gaan. Dit houdt voor Nederlandse fiscale eenheden in dat bepaalde voordelen die de fiscale eenheid voor de vennootschapsbelasting belastingplichtigen bood, vanaf dat moment komen te vervallen. Zo zal de rente op onderlinge leningen binnen de fiscale eenheid moeten worden beoordeeld als ware er sprake van afzonderlijk belastingplichtige vennootschappen. Indien een lening daarbij als zogenoemde ’besmette lening’ kwalificeert, bestaat de kans dat de rente wel belast maar niet aftrekbaar is. Het gevolg daarvan is dat het bedrag van de rente wordt opgeteld bij het belastbaar bedrag van de fiscale eenheid.

Hiermee heeft men het fiscale-eenheidsregime weer in lijn willen brengen met de Europese regelgeving en heeft dus tot gevolg dat bestaande fiscale eenheden te maken krijgen met antimisbruikbepalingen die voorheen – door het bestaan van de fiscale eenheid – niet relevant waren. Iedere Nederlandse fiscale eenheid zal in de aangiften vennootschapsbelasting rekening dienen te houden met deze antimisbruikbepalingen; de bestaande fiscale eenheid zal hierbij weggedacht dienen te worden.

De spoedreparatiewetgeving zal overigens binnen afzienbare tijd worden vervangen door een toekomstbestendige concernregeling, aldus de Staatssecretaris van Financiën.

In elk individueel geval zal onderzocht moeten worden of er mogelijk sprake is van een fiscaal nadeel door het in werking treden van de spoedreparatiewetgeving en of er vervolgens mogelijkheden zijn om eventuele negatieve gevolgen van deze wetgeving te beperken of te voorkomen.

Indien u vragen heeft over de gevolgen van de in werking te treden spoedreparatiewetgeving voor u, neemt u dan contact op met één van onze adviseurs.